Schotland Engeland 2011

De muur van Hadrianus

Na een week in Schotland vertrokken naar Yorkshire, naar Keldy Forest Cabins (ook van het Britse Staatsbosbeheer, de huisjes waren identiek).
Het is zo'n 5 uur rijden, tijd genoeg om de muur van Hadrianus te gaan bekijken.
De muur van Hadrianus is ooit, in 122, gebouwd als grens van het Romeinse Rijk in opdracht van keizer Hadrianus.
De muur is 120 km lang en is vrij goed bewaard gebleven. Het is nu onderdeel van het Unesco werelderfgoed.
Je kan er langs wandelen of fietsen, maar dus ook de belangrijkste punten in een dagje bezoeken met de auto.
Er zijn veel websites met informatie, Informatief zijn die van hadrians-wall.org en die van Northumberland. De website van English Heritage (die de gebouwen beheert en ook de Overseas Visitor Pass uitgeeft) heeft wel een kaart maar is soms wat moeilijk navigeerbaar

De stenen muur ligt op een aarden wal. Aan de noordkant, de kant van de Picten, was eerst nog een kleine wal en een diepe gracht. Aan de zuidkant van de muur liep (en loopt nog) de weg. Ten zuiden van die weg was weer een dubbele wal met een gracht ertussen (een vallum).
De muur was volgens de archeoloog Brian Dobson vooral bedoeld om controle uit te oefenen op het gebied ten noorden én ten zuiden van de muur (vandaar de vallum). Het was dus niet echt een verdedigingswerk om vijanden uit het noorden te stoppen. Het idee is meer dat de soldaten de muur gebruikten om de wacht te houden en bij de doorgangen moest men waarschijnlijk tol betalen.
Langs de westkust, ter hoogte van de muur, zijn ook veel forten, ook van die kant kon een aanval vrij gemakkelijk over zee komen. Ten noorden van de muur waren nog meer forten en nog noordelijker lag de Muur van Antoninus, zo'n 20 jaar later gebouwd maar al vrij snel weer verlaten.

Behalve ter controle was de muur van Hadrianus ook een prestigeproject, symbool van de Romeinse macht. Het veroveren van overzees land was een prestatie waar de Romeinen erg trots op waren, wat met deze muur werd benadrukt.

De muur van Hadrianus: Cawfields

Onze eerste stop was bij Cawfields, een mooi uitzichtpunt, net als bijna 2000 jaar geleden. Het is vanaf de parkeerplaats (betalen!) ongeveer 10 minuten lopen naar de muur, waar we picknickten met de 's ochtends in Callander gekochte broodjes.
Elke romeinse mijl (1481m) was een 'milecastle', een klein fort, gebouwd. Hier kon je de grondvesten van het milecastle nog goed zien liggen (foto rechts). De milecastles waren soms ook alleen van aarde of turf gebouwd maar hadden altijd een stenen uitkijktoren (turret).
Er waren ook een aantal grotere forten, waar waarschijnlijk de grotere garnizoenen gelegerd waren, zoals onze volgende stop: Housesteads Fort.

De muur van Hadrianus: Housesteads Fort

De tweede stop was bij Vercovicium ofwel Housesteads Fort. Hier is vrij veel te zien want er is nog veel bewaard gebleven en bovendien is er een klein museum.
Bij dit museum hebben we de Overseas Visitor Pass aangeschaft maar die hebben we er niet uitgekregen. (In Yorkshire was hij bijna nergens waar wij waren geldig)

Nog goed te zien zijn onder andere de latrines (foto rechtsboven) en bijvoorbeeld een graanschuur (foto onder, met Roos en Eva) de paaltjes hielden de houten vloer van de grond. Voor de kenners: het lijken misschien hypocaustumpaaltjes, de paaltjes die de vloer van een badhuis verhoogden zodat die verwarmd kon worden, maar zijn het dus in dit geval niet!

Brieven van de muur

We hebben Vindolanda overgeslagen maar dit kan ook interessant zijn om te bezoeken. Hier zijn sinds begin jaren '70 vele (meer dan 800!!!) dunne houten plankjes, zo groot als een ansichtkaart, gevonden, waar op is geschreven in inkt, de zogenaamde Vindolanda Tablets.
Toen het handschrift ('cursief Romeins') uiteindelijk ontcijferd was, leidde dit tot een heel andere kijk op de aard van de Romeinse bezetting. Zo bleek dat op de legerbasis behalve de soldaten ook hun gezinnen woonden en er erg veel contact was met de inheemse bevolking. Het oude (koloniale) idee van een een geïsoleerd levende groep mannelijke militairen kon overboord.
Verder bleek dat veel van de soldaten, vaak niet echt Romeins maar afkomstig uit noordelijke delen van het Romeinse Rijk, konden schrijven.

De tablets zijn leuk om te zien, ze zijn allemaal te vinden op Vindolanda Tablets Online. Het gaat onder andere om brieven naar huis (bijvoorbeeld het verzoek een paar sokken op te sturen), verlofbriefjes, een uitnodiging van Claudia Severa, de vrouw van een commandant die Sulpicia Lepidina uitnodigt voor haar verjaardag, etc.

De muur van Hadrianus: Chesters Fort

Onze derde en laatste stop was bij Cilurnum, Chesters Fort en museum. Chester Fort is hetzelfde idee als Housesteads: een paar Romeinse gebouwen staan nog (deels) overeind. Hier vind je barakken en een groot badhuis. Er is ook een klein (ca. 2 klaslokalen) maar leuk ouderwets museum met Romeinse voorwerpen die bij de muur zijn gevonden en bijvoorbeeld delen van beelden.